ggurbuzogullari@gmail.com

  

KAN LAKTATININ BELİRLENMESİ

Çeşitli Spor Dallarında Kan Laktat Düzeyinin Önemi ve
Kan Laktatının Belirlenmesi İle Performans Kontrolü İmkanları

Bireysel ( kalıtsal ) yeteneklerin yanısıra, özellikle organizma uyumlarının derecesi, ulaşılabilir performans düzeyi konusunda belirleyici bir etkendir. Spor hekimliği açısından bakıldığında, bu uyumlar, öncelikle antrenmanın yapılandırılma biçimine bağlıdır. Bir yüklenmenin yoğunluk ve kapsamının hem antrenman üniteleri içindeki, hem de antrenman üniteleri arasındaki dinlenme sürelerinin birbirleri ile uyum içerisinde olmaları gereklidir.

Spor hekimliği, antrenman yoğunluğu ve kapsamının kontrol ve düzenlemesi için, geçtiğimiz son yirmi yıl içerisinde öncelikli olarak biyolojik parametrelerden yararlanmaktadır. Bu parametreler;

· kan laktatı
· serum üresi ve
· serum kreatinkinasedir ( CK ).
Bir taraftan, antrenman için istenilmeyen ek bir yüklenme niteliği taşımamaları ve diğer taraftan, bir sonraki antrenmana kadar sonuç vermeleri nedeniyle, bugüne dek sadece bu parametreler belirlenebilmekte ve değerlendirilebilmektedir.

Serum üresinin ve serum kreatinkinasesinin belirlenmesi, bir antrenman kapsamının, sporcunun zorlanma düzeyine uygun olup olmadığını ve bir sonraki antrenman ünitesine kadar yeterli bir rejenerasyonun meydana gelip gelmediğine karar verilmesine yordımcı olur.

Burada söz konusu olan hiperemize kan lopçuklarının alındığı kan laktatı, laktasit enerji hazırlama derecesi ile ilgili metabolik yüklenme yoğunluğunun değerlendirilmesine imkan sağlar. Laktasit enerji, aşağıdaki durumlardan birinin bulunması halinde hazırlanır:

· Enerji ihtiyacı, yoğun yüklenme nedeniyle anaerob alaktasit olarak karşılanamıyorsa,
· Birbirini izleyen birçok alaktasit yüklenme arasındaki süre, bir rejenerasyon için yeterli değilse,
· Yüklenme için ihtiyaç duyulan enerji, aerob olarak eski durumuna getirilemiyorsa.

Ancak, kan laktatı yardımıyla performans kontrolüne, bilimsel açıdan bakıldığında, kas sistemindeki laktat oluşumunun sağlıksız olarak başka yöne sevk edildiği eleştirisi getirilmelidir. Ancak, bu tür çıkarsamaların yapılabilmesi, sadece koşullu olarak mümkün olmaktadır, çünkü;
“ bir taraftan, yüklenme esnasında, çeşitli kas lifi tipleri arasında bir laktat değişimi ( ve bununla birlikte yakma ve glikojenezi yoluyla bir tüketim ) meydana gelebilirken, diğer taraftan, kas laktatının komşu kompartmanlara serbest bırakılması, entramuskular konsantrasyonla ilgili olmak zorunda değildir; ayrıca, çalışkan kas sisteminin yüzde 20 – 30 arasındaki belli bir bölümü, muskularvenöz laktat konsantrasyon farkının aksi yönünde bir laktat oluşumuna veya alınmasına işaret edebilir ” ( BACHL, 1984 ).

Tüm bu nedenler, kan ve kas laktatı konsantrasyonları arasında bireye özgü veya bireyler arasındaki bağıntılarla ilgili çıkarsamalarda dikkatli olunması konusunda uyarı niteliği taşımaktadır.