Gürbüz GÜRBÜZOĞULLARI ( Trabzonspor Basketbol A Takımı Kondisyoneri) kimdir

gurbuzogullari@trabzonbasket.com

EDİTÖR NOTU : Gürbüz GÜRBÜZOĞULLARI, kendi dalı olan "kondisyonerlik" ile ilgili bilgi ve birikimini, basketbol ve diğer amatör branşların istifade edebileceği şekilde  bizlerle paylaşacaktır.Sormak istediğiniz kendi dalıyla ilgili her türlü bilgiyi yukarıdaki e-posta adresi vasıtasıyla sorabilirsiniz.

MOTORİK ÖZELLİKLER 11 Aralık 2009 10:06:22

Antrenman uygulamasında, bilindiği gibi teknik, taktik antrenman ve kondisyon antrenmanı şeklinde bir ayrımlama yapılmaktadır. Modern antrenman uygulamasındaki ayrımlama ise “ Teknik beceriler ( Hareket becerileri )” ve “ Temel motorik özellikler “ şeklinde olmaktadır.

Tüm spor dallarında temel motorik özelliklerin geliştirilmesi uygulayacağımız antrenmanların vazgeçilmez bir parçasıdır.

Temel motorik özellikler belirgin olup, kısmen bağımsız motorik öğelerdir. Yani bu motorik özellikler kişinin yaşamında hiçbir şekilde antrenman yapılmasa da, tamamen doğal bir değişme sürecinde gelişir. Örnek; Kuvvet, antrenman söz konusu olmadan vücudun gelişimine paralel olarak 25 – 30 yaşına kadar gelişir.

Dayanıklılık, sürat, hareketlilik ve beceri gibi motorik özelliklerden, insan motoriğinin genel fonksiyonları niteliğinde olup, bu özellikler olmadığı taktirde insanın kendi kendine yaşamasına olanak yoktur.

Bu özelliklerin geliştirilmesi; somut bedensel faaliyetlerin, yani antrenmanlarda belirlenerek uygulananmotorik spor hareketlerinin verecekleri “ uyaranlardan “ ayrı düşünülmez. Bir başka deyişle, düzenli bir şekilde gelişim uyaranları verebilmek ve temel motorik özelliklerin gelişimini etkilemek için spor alıştırmaları dışında başka herhangi bir olanak yoktur. Öyle ise motorik özellikler ancak sportif yüklenmelerle geliştirilebilir.

Temel motorik özelliklerin içeriksel yapısını önem sırasına göre beş ( 5 ) bölümde inceleyebiliriz.
Bunlardan, baştan üç tanesi ana, diğer ikisi ise tamamlayıcı özelliklerdir.
Kuvvet
Dayanıklılık
Sürat
Hareketlilik
Beceri ( Koordinasyon )

Daha alt düzeyde bir sınıflamaya gidersek, bu temel motorik özellikleri “Bileşik motorik özellikler “ adı altında da sınıflayabiliriz.

Temel Motorik Özellikler;
Kuvvet – Dayanıklılık – Sürat – Hareketlilik – Beceri

 Birleşik motorik özellikler;
 Çabuk kuvvet 
 Kuvvette devamlılık
 Süratte devamlılık

KUVVET
Kuvvet “ Bir dirençle karşı karşıya kalan kasların kasılabilme yada bu direnç karşısında belirli bir ölçüde dayanabilme yeteneğidir “. Kuvvet insanın temel özelliği olup, bunun yardımıyla bir kütleyi hareket ettirir ( kendi vücut ağırlığını ya da bir spor aracının ),bir direnci aşar ya da ona kas gücü ile karşı koyar.”

Didaktik yaklaşımla kuvveti “ Genel kuvvet “ ve “ Özel kuvvet “ olarak iki kısma ayırabiliriz.
Genel kuvvet denilince ayırım söz konusu olmadan bütün kasların kuvveti anlaşılır. Bu kuvvet; ayrı ayrı kas gruplarının statik – dinamik maksimal güç  değerlerinde anlatım bulur.
Özel kuvvet; ise yapılan spor dalına yani Basketbol a özgü kuvvettir. Özel kuvveti etkileyen ( belirleyen ) iki etken vardır.
Spor türünün teknomotorik seyrine doğrudan doğruya katılan kas gruplarının öncelikle geliştirilmesi. Örneğin; pas atma veya şut atma kuvvetinin geliştirilmesi.
Kuvvetin bu spor türüne özgü daha başka temel özelliklerle birlikte geliştirilmesi. Örneğin; Kuvvette devamlılık gibi.

Günümüz spor uygulamasında artık özel kuvvet çalışmaları yaklaşık olarak % 70 – 80, genel kuvvet çalışmaları ise % 30 – 40 oranında yapılmaktadır.
Sporcunun antropometrik ölçüleri, kas metabolizması ( kas hücrelerindeki fosfor, kreatin, glikoz rezervleri ) gibi özellikler kasın morfolojik ve fizyolojik faktör yapısını oluşturur.

Koordinatif Faktör
Kasın koordinatif faktörü, morfolojik ve fonksiyonel yeteneklerin iş birliğini kapsar. Bu da iki kısma ayrılır.
İntermüsküler ( kaslar arası ) koordinasyon
İnteramüsküler ( kas içi ) koordinasyon
İntermüsküler koordinasyon, bir harekete katılan kasların ( sinergist ve antagonist kaslar ) birbiriyle etkileşim halinde olmasıdır.
İnteramüsküler koordinasyon ise, bir kastaki bireysel liflerin birbirleriyle senkronize etkileşmeleridir.
İntramüsküler koordinasyon ne kadar iyi olursa daha çok kas lifi uyarılır ve farklı kasılma hızıyla ( yavaş ya da süratli ) eşit zamanda maksimal kuvvet değerini ortaya koyarlar. Kas içi koordinasyonla hareketlerin uygulanışı patlayıcı bir karakterdedir. Böylece yüksek statik ve dinamik güç oluşur. ( Sportif oyunlarda çok önemlidir ). 

Motivasyonel Faktör
Sporcudaki motivasyonel güç; sporcunun kuvvet rezervlerini ( maximal kuvvet, çabuk kuvvet, kuvvette dayanıklılık ) en iyi biçimde kullanmayı sağlar.
Kuvvet oldukça karmaşık bir yapıya sahiptir. Bu nedenle kuvvetin, kuvvet antrenman ilkelerinin ve kuvvet antrenman metotlarının daha iyi anlaşılabilmesi için değişik sınıflandırmalar da yapmak gereklidir. Bunlardan ilki didaktik ( teorik ) düşüncelere dayalı sınıflama şeklidir. Bu sınıflamada temel düşünce, belirli kuvvet özelliklerinin hangi antrenman amaçlarına yönelik olarak geliştirilmek istendiğidir. Metodik yaklaşımla yapılan sınıflamada söz konusu olan antrenman metodları temel olarak ele alınmalıdır. Diğerleri ise fiziksel açıdan ve kuvvetin çeşitli kasılma biçimlerine göre yapılan anatomik ve fizyolojik yaklaşımla ele alınmalıdır.
Bunların hiçbirinin tek başına değerlendirilmeyeceği ve birinin ötekinden ayrı tutulmayacağı unutulmalıdır. Bunlar, birbirleriyle iç içedir ve biri ötekinin ön şartı durumundadır.

Genel Kuvvet: Kuvvetin herhangi bir spor dalına yönelmeden, genel anlamda tüm kasların kuvvetidir.

Özel Kuvvet: Belli bir spor dalına yönelik kuvvettir. 

Bir spor dalının teknomotorik uygulanmasına direkt katılan kas gruplarının geliştirilmesine öncelik verilmesi. Bunun temelinde ise söz konusu tekniğe özgü nöromüsküler ilişkiler vardır.
Kuvvetin, bu spor dallarına özgü daha başka bir motorik temel özellikle birlikte, örneğin kuvvette devamlılık şeklinde geliştirilmesi.

Maksimal Kuvvet: Kas sisteminin isteyerek geliştirilebildiği en büyük kuvvettir.

Çabuk Kuvvet: Sinir – kas sisteminin yüksek hızda bir kasılmayla direnç yenebilme yeteneğine denir.

Kuvvette Devamlılık: Sürekli kuvvet gerektiren çalışmalarda organizmanın yorulmaya karşı direnç yeteneğidir.

Bir direnç yenmenin söz konusu olduğu çalışma biçimi ( izotonik kasılma ).
Dış etkenler karşısında pasif çalışma biçimi ( egsantrik kasılma ). 
Kuvvetin direnç karşısında koruduğu çalışma biçimi ( izometrik kasılma )
Bir direncin yenildiği çalışma biçimleri dinamik karakterde çalışmalardır.         Kuvvetin direnç karşısında durumunu koruduğu çalışmalar statik niteliktedir. Dış etkenler karşısında pasif çalışma biçimleri ise başlangıçta dinamik, son aşamada statik karakterdedir.

Statik çalışma biçimi: Bu çalışmada kas uzunluğu kasılma sırasında değişmez. Bir kasın bağlanma ve başlangıcı arasında bir yaklaşma olmaz. Ancak “ İzometrik kasılmada “ yine de kaslar arası ( intramüsküler ) esnetmeler görülür.

Dinamik çalışma biçimi: Bu kuvvet türünde kas, kasılma sırasında kısalır. Bir ağırlık kaldırıp, indirmek genel olarak dinamik kuvvet kavramı içindedir.

Gürbüz GÜRBÜZOĞULLARI