Gürbüz GÜRBÜZOĞULLARI ( Trabzonspor Basketbol A Takımı Kondisyoneri) kimdir

gurbuzogullari@trabzonbasket.com

EDİTÖR NOTU : Gürbüz GÜRBÜZOĞULLARI, kendi dalı olan "kondisyonerlik" ile ilgili bilgi ve birikimini, basketbol ve diğer amatör branşların istifade edebileceği şekilde  bizlerle paylaşacaktır.Sormak istediğiniz kendi dalıyla ilgili her türlü bilgiyi yukarıdaki e-posta adresi vasıtasıyla sorabilirsiniz.

DAYANIKLILIĞIN ETKİLERİ 08 Şubat 2010 02:31:33

        Antrenman yapmayanlarda kalp ağırlığı 250 – 300 gram iken, antrenman
yapanlarda bu değer 350 – 500 gram kadardır. Kritik kalp ağırlığı 500
gramı aşmaz. Kalbin büyüklüğünün artması kalp atım ve volümünün
yükselmesi ve böylece, dayanıklılık kabiliyetinin gelişmesinde etkilidir.
Bunun yanında oksijen alma kapasitesinin de yükselmesi en önemli ön
şarttır.
        Isracl’e göre, kalbin hacminin 100 miligram artması, maksimal oksijen
alışını 20 mlg. ve daha fazla arttırabilir.
        Daha çok kanla kaslara daha çok oksijen girer. Oksijen enerji demektir.
İnterval antrenmanlar yoluyla kalbi geliştirmek mümkündür. Yine
antrenmanlar yoluyla kılcal damarların sayısı artar. Böylece daha çok
yanma yoluyla enerji artışı sağlanır.
        Dinlenme, dayanıklılık antrenmanı yapan kişilerde, kalp atım sayısı
dakikada ortalama 40 atış, antrenmansızlarda, 70’tir. Nabız hacmi spor
yapmayanlarda 60 – 70 mlg. iken spor yapanlarda bu sayı 105 mlg. dir.
        Dinlenme anında enerjinin % 80’i glikojen, % 20’si ise serbest yağ
asitlerinden aerobik yolla elde edilebilir. Uzun süre devam eden
yüklenmelerde ise serbest yağ asitlerinin enerji oluşumuna katkısı %
50’ye kadar yükselir.

        Dayanıklılığı etkileyen diğer bazı faktörler ise şunlardır;

        1. Alkol
        2. Antitatin
        3. Kafein, kokain
        4. Şeker
        5. Bazal metabolizma
        6. Vücudun yağ oranı ve protein deposu
        7. Hücrelerin fonksiyonları
        8. ATP
        9. Kan laktat asit
        10. Enzimler ve metabolik fonksiyonları
        11. Kas tipleri
        12. Postür

       Dayanıklılığı değişik açılardan şu şekilde sınıflandırmak mümkündür;

        1. Spor Türüne Göre
        Bu görüş altında harekete katılan kasların dayanıklılığı iki
şekilde incelenir;

        1. Genel dayanıklılık
        2. Özel dayanıklılık

        Genel dayanıklılık, her spor dalında ve sporcuda bulunması gereken
dayanıklılık özelliğidir.

        Özel dayanıklılık, her spor dalının özelliğine göre, o spor
dalının gerektirdiği teknik taktik uygulaması ile ortaya konan
kombine bir dayanıklılıktır.

        2.Enerji Oluşumu Açısından
        Dayanıklılık, enerji oluşumu açısından ise, 1. Aerobik
dayanıklılık, 2. Anaerobik dayanıklılık olmak üzere ikiye ayrılır.

        2. 1. ) Aerobik dayanıklılık
        Yapılan işle harcanan enerji dengelidir. Genellikle organizma
oksijen borçlanmasına girmeden, yeterli oksijen ortamında ortaya
konan dayanıklılık tamamen organizmanın aerobik enerji üretimine
dayalı olarak ortaya çıkan her kondisyon özelliğidir. Bir başka
deyişle üç dakikanın üzerinde bir süre ile yapılan aralıksız
çalışmalar zaman uzadıkça tamamen aerobik enerji sistemine dayalı
olarak geliştirilir. Sporcunun maksimal yüklenmeli bir çalışma
anında kullanabildiği maksimal oksijen miktarıdır.

        2. 2. ) Anaerobik dayanıklılık
        Süratli, dinamik, çok yüksek ve maksimal yüklenmelerde
organizmanın vücuttaki enerji depolarından yararlanarak herhangi
bir sportif faaliyeti yürütebilmesidir.

        Anaerobik çalışmaların temelinde en az iki reaksiyon vardır.

        a. Kreatin fosfırikanaze reaksiyonu :
        ( Alaktik anaerobik yol ) Bu reaksiyonda kreatin fosfat ( CP )
çözülerek dağılır. Fosfor grupları Adenozin trifosfat asidi ( ATP
) üzerinde yeni baştan senteze uğrarlar.

        b. Glikoz reaksiyonu :
        ( Laktik anaerobik yol ) Bu reaksiyon ise, karbonhidratların
fermantasyon ile dağılarak süt asidi oluşturmaları ile
gerçekleşir.

        Aerobik ve anaerobik dayanıklılık iç içedir. Her ikisi de
antrenmanlar yoluyla düzeltilebilir. Ancak anaerobik kapasitenin
iyi olabilme şartı aerobik kapasitenin durumuna bağlıdır.

        3. Süre Açısından Dayanıklılık
        Bu açıdan dayanıklılığı etki alanlarına göre üçe ayırmak mümkündür.

        1. Kısa süreli dayanıklılık
        2. Orta süreli dayanıklılık
        3. Uzun süreli dayanıklılık

        1. Kısa süreli dayanıklılık :
        45 saniye ile 2 dk. arasında olan çalışmalarda kendisini gösterir.
Anaerobik kapasite ağırlıklı olup, aerobik ve anaerobik çalışma
söz konusudur.

        2. Orta süreli dayanıklılık :
        2 ile 8 dk. arasında olan çalışmalarda işi başarabilme
yeteneğidir. Orta süreli dayanıklılıkta anaerobik ve aerobik
çalışma söz konusudur. Ancak yavaş yavaş aerobik çalışmaya geçiş
söz konusudur.
Orta süreli dayanıklılığı artırmak için, organizmanın oksijen teminine
getirilmesi gerekir. Kasların oksijen borcu altında çalışabilmeye uyum
göstermesi gerekir.

        3. Uzun süreli dayanıklılık :
        8 dk. ve üzerinde yapılan çalışmalardır. Tamamen aerobik çalışma
söz konusudur. Metabolizma ihtiyacının farklılığından dolayı uzun
süreli dayanıklılık üç grupta incelenir.

3. 1 ) Yüklenme süresi 30 dakikadır. Ağırlıklı enerji maddesi glikozdur.
3. 2 ) Uzun süreli dayanıklılıkta yüklenme süresi 30 dakika ile 90 dakika
arasındadır. Ağırlıklı enerji maddesi glikoz ve yağdır.
3. 3 )  Uzun süreli dayanıklılıkta yüklenme süresi 90 dakika ve
yukarısıdır. Temel enerji taşıyıcısı yağdır.

4.Motorik Özellikler Açısından

Motorik özellikler açısından ise dayanıklılık üç gruba ayrılır :

1.Kuvvette devamlılık
2.Çabuk kuvvette devamlılık
3.Süratte devamlılık

4.Kasların Çalışma Türleri Açısından

1.Dinamik dayanıklılık
2.Statik dayanıklılık

Dinamik dayanıklılık hareketliliğe, statik dayanıklılık ise duran bir işe
taşınır. Bağımsız duran işte kullanılan kuvvetin bağımlılığında,
dayanıklılık kategorisi daha çok aerobik, karışık aerobik – anaerobik veya
anaerobik yolla mümkündür. Kuvvet kullanımı maksimal kuvvetin % 15’inin
altında ise enerji oluşumu aerobik, % 15 – 50 arası enerji oluşumu aerobik
– anaerobik, % 50 ve üzeri ise anaerobik yoldur.